🎨 Bir Makinaya Renk Katmak

Disiplin: San’at – Sanat & Bilim Tarihi

Atölye Teması: Cezerî makineleri, gözlemle çizim, renk ve işlevin birlikteliği

TÖY Aşamaları: Tecrübe – Tahlil – Hikmet

I. Giriş – Cezerî’yi Tanımak Renkle Başladı

Dersin başında Cezerî’nin makinelerinden birini gösterdim.Renk yoktu.Sadece çizim.Sadece parça.Sadece iş.

Çocuklar baktı.Bazıları hayran oldu.Bazıları sordu:

“Ama bu neden siyah beyaz?”“Renk koyarsak çalışmaz mı?”“Cezerî hiç boya kullanmamış mıydı?”

İşte o an sordum:

“Bir makine sadece çalışmak için mi vardır?Yoksa güzel olmak da onun hakkı mı?”

II. Tecrübe – Mekaniğe Gözle Dokunmak

Cezerî’nin bir düzenek şemasını verdim.Ama eksik: Renk yok, desen yok, yüz yok.Görev:

“Bu makinayı sadece teknik olarak değil, sanat olarak tamamla.”

Bazısı parçalara renk verdi.Bazısı makinanın gövdesine desen çizdi.Bazısı ona bir isim koydu:

• “Su Taşıyıcı Kuş”

• “Çarklı Hayalci”

• “Renkli Uyanık”

Ve sonra sordum:

“Bu makine çalışmasa da değerli mi olurdu?”Cevap:“Evet. Çünkü artık sadece makine değil.”

III. Tahlil – İşlev mi, Estetik mi?

Bir tartışma başladı sınıfta:

“Bir şey işe yarıyorsa güzel olmak zorunda mı?”“Ama güzel olan şey neden çalışmasın?”

Bir çocuk şöyle dedi:

“Ben bazen işe yaramayan ama çok güzel şeylere bakmak istiyorum.”Bir başkası ekledi:“Cezerî belki de sadece sorun çözmedi; hayal kurdurdu.”

Sonra tahtaya şu cümleyi yazdım:

“Sanat, işlevin hayal ile boyanmış hâlidir.”

IV. Kapanış – Hayy, Çarklara Renk Verdiğinde

Dersin sonunda çocuklardan biri yaptığı makinayı gösterdi.Renkliydi.Desenliydi.Bir kenarında minik bir not vardı:

“Ben bu makineyi çalışsın diye değil,bakınca bir şeyler çalışsın diye yaptım:Zihin. Göz. Hayal.”

Ve o gün San’at dersi; çizmek, süslemek ya da renklendirmek değil…işlev ile estetik arasında yürümek demekti.Tıpkı Cezerî gibi.Tıpkı bir düşüncenin hem işe yaraması hem ruh taşıması gibi.